Mei 2020
Door Rens Jonker, werkzaam bij Loendersloot Groep
In het corona-artikel dat wij onlangs publiceerden ontbrak nog één vervoersmiddel, namelijk de motor. Onder onze collega’s bevinden zich enkele motorrijders, voor hen blijkt de motor hét vervoersmiddel voor de 1,5-metersamenleving en daar voorbij. We gingen met hen in gesprek over wat de motor zo aantrekkelijk maakt. Daarbij bekijken we welke maatregelen motorrijden kan openstellen voor een breder publiek.
Pavel Gaina (momenteel gedetacheerd bij Rijkswaterstaat als senior technisch adviseur) rijdt regelmatig op de motor naar het werk, een afstand van ruim 70 kilometer. Hij zegt daarbij geen problemen met parkeren of eventuele verkeersopstoppingen te ervaren. De motor heeft een bijkomend voordeel; deze heeft een stuk groter bereik dan bijvoorbeeld de fiets.
In relatie tot corona ziet Pavel vooral voordelen: er is geen besmettingsgevaar van medepassagiers zoals in het openbaar vervoer, en de motor neemt op de weg en bij het parkeren minder plaats in dan een personenauto. Uit eigen ervaring weet hij dat niezen in je helm mogelijk is, maar zeker niet aan te raden.
Ruben Loendersloot rijdt al sinds zijn 18e motor (zijn eerste rijbewijs) en is zelfs afgestudeerd op “de motor in het verkeer”. In zijn afstudeerscriptie keek hij naar (het ontbreken van) de motor in het Nederlandse mobiliteitsbeleid en of/waar de positie van de motor verbeterd kon worden. Na zijn studie heeft Ruben zitting gehad in de verkeerscommissie van de KNMV en is aanwezig geweest in het Motorplatform. Ook heeft hij enige tijd de motorrijdersactiegroep (MAG) geadviseerd bij meldingen van gevaarlijke wegsituaties. Zelf rijdt hij nog altijd motor, voor zijn plezier, maar ook zakelijk, zoals bijvoorbeeld bij de start van de Giro d’Italia in Arnhem en Nijmegen om het parcours (verkeerskundig) te controleren. Ook Ruben beaamt dat de motor, zeker in de (post-)coronatijd een aantal voordelen heeft; flexibel, voldoet eenvoudig aan de 1,5m afstand én neemt minder ruimte in beslag ten opzichte van een personenauto.
Onze collega Dennis van Egmond, motorrijder in (rij)opleiding, had al een datum voor zijn examen gepland staan bij het CBR totdat lessen en examens werden afgeblazen door corona. Onlangs is er toch weer groen licht gekomen voor het volgen van motorrijlessen. Dit blijkt bij uitstek een branche waar voldoende afstand gehouden kan worden.
Naar aanleiding van de persconferentie van 6 mei heeft het CBR aangegeven dat het motorexamen voertuigbeheersing binnenkort weer afgenomen kan worden, echter geeft het niet aan wanneer de overige benodigde examens (zoals theorie en praktijk) weer hervat worden. Dennis moet dus nog even geduld hebben voor hij de weg op mag!
Hoewel zorgpersoneel van allerlei partijen auto’s aangeboden krijgt onder de noemer Zorgheldenauto, hebben we nog niet gehoord van een Zorgheldenmotor… Deze brengt de zorgmedewerker snel en zonder kans op besmetting naar het werk. Mogelijk een idee voor de branche?
Dan is er nog een speciale categorie waarbij een motor de zorg (aan)levert: de ambulancemotor. Via deze link is een video te zien waarin een ambulanceverpleegkundige meer vertelt over haar beroep en het hoe en waarom van een ambulancemotor. Ook andere professionals zoals politie, Wegenwacht en weginspecteurs maken gebruik van de motor om sneller ter plaatse te kunnen zijn.
Door allerhande corona-maatregelen loopt de capaciteit van het openbaar vervoer voorlopig sterk terug. De (elektrische) fiets kan soms uitkomst bieden, maar lang niet alle woon-werktrajecten zijn hiervoor geschikt. Als we met zijn allen in de auto stappen en daarbij niet kunnen of mogen carpoolen, levert dit een hoop inefficiënt wegverkeer op inclusief potentiële parkeerproblemen. De motor kan hierin een rol spelen als efficiënt individueel vervoersmiddel. Daarbij zijn zeker de lichtere motoren een stuk zuiniger in verbruik en voordeliger te rijden dan auto’s. Een verbruik van 1:30 of zuiniger is geen uitzondering. Onder invloed van Europese normen wordt ook de uitstoot van schadelijke stoffen door motoren steeds verder teruggedrongen. Wat is ervoor nodig om de motor meer ruimte te geven, en wat zou ervoor pleiten om dat juist niet te doen?
Als argument tegen meer motoren op de weg wordt vaak de relatieve kwetsbaarheid van de motorrijder genoemd. Daarbij dient opgemerkt te worden dat het aantal verkeersdoden op de motor bij een stijgend aantal motorrijders significant is afgenomen: van gemiddeld 81,4 per jaar in de periode 2000-2009 naar gemiddeld 49,2 per jaar in de periode 2010-2019.
Als het voorjaar begint en er meer motoren op de weg komen, is er altijd een sterke stijging van het aantal ongevallen waarbij motorrijders betrokken zijn. De Gelderlander meldt dat in de eerste voorjaarsweekenden een piek in ongelukken wordt waargenomen. Het gaat met name om recreatieve motorrijders, die in het voorjaar weer aan hun vervoersmiddel moeten wennen. Daarnaast moeten andere weggebruikers weer wennen aan het feit dat de motoren weer op de weg zijn: de meest voorkomende oorzaak van deze ongelukken is volgens verkeersveiligheidsinstituut SWOV dat de motorfiets over het hoofd wordt gezien door de automobilist.
Volgens het verkeersveiligheidsconcept ‘Safety in numbers’ neemt het relatieve aantal ongevallen onder fietsers af, naarmate meer fietsers op de weg zijn. Eenzelfde mechanisme zou op de achtergrond kunnen werken bij motoren. Bij onderzoek in Scandinavië werden fietsers beter opgemerkt in de maanden juni en september, dan bij de start van het fietsseizoen in april. Dit komt overeen met het voorgenoemde artikel van De Gelderlander, welke stelt dat er aan het begin van het seizoen een piek is in ongelukken.
Doordat automobilisten naarmate het seizoen vordert steeds meer motoren op de weg zien, gaan zij onbewust meer rekening houden met de aanwezigheid van deze motoren. Het CBS meldt dat in Nederland begin 2020 bijna 1,5 miljoen mensen een motorrijbewijs hebben, maar dat met bijna 680.000 geregistreerde motoren minder dan de helft een motor bezit. Als een groter deel van deze groep regelmatig zou rijden, bouwt zij zelf meer routine op rondom motorrijden én wennen overige weggebruikers meer aan de mogelijke aanwezigheid van de motorfiets. Ook tonen deze cijfers aan dat zo’n 800.000 mensen met een motorrijbewijs momenteel waarschijnlijk de auto of het OV gebruiken voor woon-werkverkeer: er lijkt dus een grote groeimarkt voor de motor te zijn.
De Fietsersbond beschrijft dat door de aanleg van veilige fietsvoorzieningen meer mensen gaan fietsen. Het risico voor het individu daalt dan. Voor motorfietsen kan hierbij onder meer gedacht worden aan een toename van het aantal onder vangrails aan te brengen motorvriendelijke onderplanken, en aan strikte naleving van de regels bij het aanbrengen van wegmarkeringen. Daarnaast dienen wegbeheerders en aannemers bij de weginrichting meer rekening te houden met motorrijders. Op die manier kunnen fouten zoals het vóór de vangrail plaatsen van lichtmasten voorkomen worden.
Schone wegen buiten de bebouwde kom zijn ook van belang voor motorrijders en andere weggebruikers. Provincie Groningen heeft bijvoorbeeld al beleid om modder op de weg tegen te gaan. Ook Provincie Friesland voert campagne om modder op de weg tegen te gaan en om weggebruikers alert te maken op de gevaren hiervan. Verder adviseert Loendersloot Groep wegbeheerders bij het vaststellen van een veilige weginrichting.
Daar bovenop is de maximumsnelheid op de Nederlandse snelwegen onlangs verlaagd naar 100 km/h, in ieder geval tussen 06:00 en 19:00. Hierdoor is het snelheidsverschil tussen A1-motoren (met een motorinhoud tot 125cc) en overig verkeer afgenomen. Dit én de algemene verlaging van de snelheidslimiet zou kunnen leiden tot een toename van de verkeersveiligheid voor alle weggebruikers – mits de snelheidslimiet gerespecteerd wordt.
Verder noemt de Fietsersbond bij het safety-in-numbers-effect dat “als er veel fietsers zijn er ook veel automobilisten zijn die ook fietsen. Dan weten de automobilisten uit eigen ervaring hoe fietsers zich gedragen. Ze houden dan meer rekening met fietsers.” Eenzelfde redenering zou kunnen gelden bij automobilisten met een motorrijbewijs, of motorrijders met een autorijbewijs. Met meer motorrijbewijzen wordt het voor motorrijders dus mogelijk veiliger op de weg.
Motorrijdersactiegroep MAG opperde recent het idee ‘Met je B op een A1’, waarbij ervaren automobilisten na een aantal lessen op een lichte (A1) motor mogen rijden. In Duitsland (sinds begin 2020), België, het Verenigd Koninkrijk en andere Europese landen is dit al mogelijk. RAI en BOVAG pleitten er eerder voor om dit ook in Nederland in te voeren. Naar aanleiding van een recenter RAI-voorstel heeft minister Cora van Nieuwenhuizen aangegeven het plan te gaan overwegen.
Deze maatregel heeft de potentie het aantal motorrijders significant te vergroten. De automobilisten die dit traject gaan volgen en uiteindelijk toch niet voor de motor kiezen, kunnen zich door de lessen in elk geval beter inleven in de positie van de motorrijder op de weg. Zo wordt het voor iedereen een stukje veiliger en prettiger op de weg!
Rens is een analytisch sterke probleemoplosser waarbij hij de menselijke kant nooit uit het oog verliest. Hij heeft een uitgebreide kennis van stadsontwikkeling door zijn master Urban Studies in Brussel. Deze kennis past hij het liefst toe in een multidisciplinair team. Rens heeft zich ook verdiept in regulering rondom free-float mobiliteit. Hierbij onderkent hij het belang van balans tussen innovatiewaarborging en publieke belangen. Zijn werkervaring met betrekking tot gedragsbeïnvloeding biedt een meerwaarde bij het opstellen van beleid.
Adviseur beleid, mobiliteit en innovatie, onderzoeker
rens.jonker@loenderslootgroep.nl
Rens is een analytisch sterke probleemoplosser waarbij hij de menselijke kant nooit uit het oog verliest. Hij heeft een uitgebreide kennis van stadsontwikkeling door zijn master Urban Studies in Brussel. Deze kennis past hij het liefst toe in een multidisciplinair team. Rens heeft zich ook verdiept in regulering rondom free-float mobiliteit. Hierbij onderkent hij het belang van balans tussen innovatiewaarborging en publieke belangen. Zijn werkervaring met betrekking tot gedragsbeïnvloeding biedt een meerwaarde bij het opstellen van beleid.
